Elisa van Joolen verheft kopiëren tot draagbare kunst
bezig met laden...
Mode |REPORTAGE
Kopiëren heeft in de mode-industrie een negatieve connotatie. Ontwerper en researcher Elisa van Joolen buigt dit gegeven om in iets positiefs en benut de kracht van samenwerken. Deze zomer exposeert en verkoopt ze haar nieuwe serie kledingstukken ‘One-to-one (R. Mariz)’ bij Patta aan de Zeedijk 22 en winkel Zeedijk 60 in Amsterdam. Voor het project sloeg ze de handen ineen met vier Nederlandse streetwear-merken: Patta, Bonne Suits, Ontour en By Parra. Deze vier merken produceren hun kledingstukken in dezelfde fabriek, bij R. Mariz in Portugal.
Prints als röntgenfoto’s van kledingstukken
“Klakkeloos kopiëren zonder credits erbij, daar ben ik beslist geen voorstander van”, zegt Elisa van Joolen tegen FashionUnited. “Tegelijkertijd is er al zovéél in de modewereld dat we er bijna niet aan ontkomen. Het zit in onze aard: mijn zoontje van twee jaar kopieert de hele dag door. Dat is hoe hij leert en zich ontwikkelt. Waar het om gaat is dat het kopiëren op de juiste manier wordt ingezet.” Zelf is ze geïntrigeerd door vraagstukken die gerelateerd zijn aan intellectueel eigendomsrecht: waar begint de identiteit van een modelabel en waar eindigt het? Wat is de waarde van de mode? En wat is de rol van de ontwerper? Voor de serie ‘One-to-one’ ontwikkelde ze een speciale printtechniek. Een met inkt besmeerde zijde van een kledingstuk wordt met een pers op een ander kledingstuk gedrukt. Zo ontstaat een reeks gedeeltelijk bedrukte kledingstukken, vergelijkbaar met een kettingreactie: ieder kledingstuk is origineel én draagt een letterlijke kopie van een ander stuk; ze dienen als stempel én worden bestempeld.
"Klakkeloos kopiëren zonder credits erbij, daar ben ik beslist geen voorstander van. Tegelijkertijd is er al zovéél in de modewereld dat we er bijna niet aan ontkomen. Waar het om gaat is dat het kopiëren op de juiste manier wordt ingezet."
Is het een Elisa van Joolen of toch een Bonne Suits?
Zelf draagt Van Joolen voor de gelegenheid een double-breasted broekpak van Bonne Suits en Patta. Het pak zelf is als stempel is gebruikt en bevat daarnaast prints van een Ontour-sweater en een T-shirt van Parra. Net als de andere items uit de collectie is het een conversatiestuk waarmee ze het kopieergedrag in de mode bevraagt. Is het een kopie of een origineel? Een Elisa van Joolen of nog steeds een Bonne Suits? Deze vragen vormen volgens Van Joolen een goed gespreksonderwerp: welke waarde kennen we het kledingstuk toe? Het is aan de drager om dat te bepalen. Op het label aan de binnenkant staat de titel van het werk vermeldt: ‘One-to-one (R. Mariz)’. Daaronder staan, als bij een kunstwerk, de credits vermeld: ‘Courtesy of Bonne Suits, By Parra, Ontour, Patta’, gevolgd door de openingstijden van de expositie. “Hiermee laat ik zien dat het echt om een samenwerking gaat waar niets stiekems aan is. De vier merken hebben samples beschikbaar gesteld en toestemming gegeven voor het gebruik van de stukken.”
‘Elke producent heeft zijn eigen toets’
Ontwerper Bonne Reijn is zeer te spreken over de samenwerking. Hij is en samen met Justus Tervaert het brein achter Bonne Suits en eigenaar van de winkel Zeedijk 60. “Het mooie aan dit project is dat het ook een weerspiegeling is van de productiecultuur bij een producent”, zegt hij. “Alle deelnemende ontwerpers zijn goed bevriend. Zo zijn wij via Patta in contact gekomen met onze producent R. Mariz. We kennen deze dude inmiddels goed. Elke kledingproducent heeft zijn eigen toets, vergelijkbaar met het handschrift van een kunstenaar. Ik kan een kledingstuk uit de fabriek van R. Mariz in één oogopslag herkennen. Hoe? Daar kan ik moeilijk de vinger op leggen. Dat zit hem in de kleine details.” De röntgenachtige afdrukken op de kledingstukken zijn verrassend haarscherp en onthullen juist dit soort details zoals stiknaden, stofstructuur en de verhoudingen van het kledingstuk. De prints bieden een nieuw perspectief op het origineel.
Tentoonstelling in Museum Boijmans van Beuningen
De verkoopexpositie in Amsterdam is de derde presentatie van ‘One-to-one’. Eerder exposeerde Van Joolen in het Stedelijk Museum Amsterdam, dat haar werk aankocht, en in galerie The Hole in New York. Een deel van de nieuwe serie is vanaf dit najaar te zien in de designtentoonstelling ‘Change’ in Museum Boijmans van Beuningen. Daarnaast werkt Van Joolen aan een publicatie waarvoor ze schrijvers uit andere disciplines, curatoren en kunstcritici uitnodigde om op haar werk te reflecteren. “Een kledingstuk is slechts een materiaal. Ik hoop dat dit project aanzet tot nadenken over de immateriële waarde van mode, die in dit geval wordt gecreëerd door de verschillende lagen die letterlijk op de kledingstukken zijn gedrukt.” Het project ‘One-to-one’ maakt deel uit van het doorlopende onderzoeksproject 11”x17” dat Van Joolen startte tijdens haar masteropleiding in New York. “De getallen refereren aan het Amerikaanse tabloidformaat in inches, dat gelijk is aan ons A3-formaat”, legt ze uit. “One-to-one verwijst naar mijn directe werkmethode: het één op één drukken van een kledingstuk op een ander kledingstuk.”
"Een kledingstuk is slechts een materiaal. Ik hoop dat dit project aanzet tot nadenken over de immateriële waarde van mode."
Intussen zijn de beide pashokjes in de winkel bezet en worden er bij de toonbank enkele unieke items uit de ‘One-to-one’-collectie afgerekend. De conceptuele mode van Elisa van Joolen is niet alleen museumwaardig, maar ook mooi genoeg om het hippe, winkelende publiek tot een aankoop te verleiden. De jonge ontwerper is blij dat mensen haar kledingstukken gaan belichamen: “Ik maak objecten voor reflectie, maar óók met als doel dat ze worden gedragen.”
Over Elisa van Joolen
Elisa van Joolen (1983) is een ontwerper en researcher uit Amsterdam. Ze studeerde in 2006 af aan de Gerrit Rietveld Academie en behaalde haar master MFA Fashion Design and Society aan Parsons New York. Haar werk werd onderscheiden met de Han Nefkens Award (2016) en de Fulbright award (2010), genomineerd voor de New Material Award (2014) en een Dutch Design Award (2013). Haar werk is internationaal tentoongesteld in zowel een kunst- als modecontext, onder andere in OCAT Art Terminal Shenzhen, Museum fur Kunst und Gewerbe Hamburg, Stedelijk Museum Amsterdam, New York Fashion Week en West Bund Art Center in Shanghai.
Beeld: fotografie Blommers/Schumm